با اینکه درد و مشکلات مقعدی اغلب آزاردهنده است ، اما ممکن است تمایلی به صحبت در مورد ناراحتی خود با پزشک نداشته باشید. احساس درد ، سوزش و خارش مقعـدی یکی از علائم رایج بسیاری از بیماری های خوش خیم و قابل درمان است و نباید از صحبت در مورد آن خجالت بکشید.
- مقعد آخرین قسمت روده است که در آن مدفوع از بدن شما خارج می شود.
- مشکلات مقعدی می توانند ناراحت کننده باشند ، اما کارهایی وجود دارد که می توانید برای پیشگیری و درمان آنها انجام دهید.
- رژیم غذایی ، گوارش ، جنسیت ، ژنتیک و محیط عواملی هستند که می توانند بر سلامت مقعد شما تأثیر بگذارند.
- مشکلات رایج عبارتند از خارش ، شقاق مقعـد ، عفونت و بواسیـر.
- اگر درد شدید یا خونریزی از مقعد دارید ، به دنبال کمک پزشکی باشید.
بدون توجه به علت می خواهیم بدانید رژیم غذایی شما چگونه ممکن است باعث درد مقعد شما شود و اینکه چگونه ایجاد چند تغییر در آنچه می خورید ممکن است ناراحتی شما را کاهش دهد.
مقعد کجاست؟
کانال مقعد از چند سانتی متر آخر روده تشکیل شده است و مواد زائد (مدفوع) را ذخیره می کند. دهانه مقعد جایی است که مدفوع از بدن شما خارج می شود. در طول اجابت مزاج ، عضلات مقعد (اسفنکترها) شل می شوند تا مدفوع آزاد شود.
رژیم غذایی ، هضم غذا ، فعالیت جنسی و عوامل ژنتیکی و محیطی همگی در سلامت مقعد شما نقش دارند.
چه شرایطی بر مقعد تاثیر می گذارد؟
بسیاری از شرایط مختلف می توانند بر مقعد تاثیر بگذارند که در ادامه به آن ها می پردازیم :
شقاق مقعـد : پارگی های کوچک در پوشش مقعد که ممکن است در اثر دفع مدفوع سفت ایجاد شود. آنها همچنین می توانند پس از زایمان ، رابطه جنسـی یا اسهال مزمن ایجاد شوند. اکثر شقاق ها در عرض 1 تا 2 ماه با مراقبت از خود خوب می شوند ، مانند خوردن یک رژیم غذایی با فیبر بالا ، نوشیدن مقدار زیادی آب و رعایت بهداشت مقعدی برای تمیز نگه داشتن شقاق.
آبسه مقعـدی : به معنی تجمع چرک و عفونت در زیر پوست اطراف مقعد است که با ایجاد تورم ، التهاب و درد بروز پیدا می کند. پزشک آبسه را با ایجاد برش و تخلیه چرک و با استفاده از بی حس کننده موضعی درمان می کند. ممکن است همزمان به آنتی بیوتیـک هم نیاز داشته باشید.
پرولاپس رکتوم : به خروج قسمت انتهایی روده یا همان رکتوم از مقعد گفته می شود. این ضایعه به علت تضعیف عضلات کف لگن ایجاد می شود. بیرون زدگی مقعد علاوه بر شکل ظاهری بد ، علائم دیگری را نیز به همراه دارد و زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر خویش قرار می دهد. به همین دلیل درمان بیرون زدگی مقعدی برای بیماران مبتلا به این عارضه از اهمیت بالایی برخوردار است.
خارش مقعـد : احساس خارش در داخل و خارج مقعد یک مشکل رایج است. خارش مقعـد (anal itching) عارضه ای است که برای زنان ، مردان و حتی کودکان هم اتفاق می افتد و می تواند به صورت مداوم یا لحظه ای باشد. این عارضه در مردان شایع تر از زنان است و ممکن است در طول شب یا بعد از اجابت مزاج شدیدتر باشد. دلایل گوناگونی برای ایجاد خارش مقعـد در بزرگسالان و کودکان وجود دارد و به همین علت در صورت تداوم این عارضه ، نیاز به معاینه مقعد و رکتوم دارید. clinicdarman.com
بواسیـر یا هموروئید : توده هایی هستند که در داخل و اطراف مجرای مقعدی و معمولاً به دلیل یبوست ایجاد می شوند. اگر بواسیـر دارید ، ممکن است هنگام اجابت مزاج متوجه خون قرمز روشن روی دستمال یا داخل توالت شوید. بواسیـر اغلب بدون هیچ درمانی از بین می رود. اگر متوجه خون در مدفـوع خود شدید ، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که علائم شما نشانه مشکل جدی تری نیست.
سرطان مقعد : سرطانی که بر بافت های مقعد تاثیر می گذارد. بیشتر سرطان های مقعد توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شود. اگر در مورد سرطان مقعد نگران هستید ، به پزشک خود مراجعه کنید و در مورد واکسیناسیون بپرسید.
ارتباط بین رژیم غذایی و عارضه های مقعدی
وظیفه اصلی رکتوم و مقعد نگه داشتن و دفع مدفوع است. هنگامی که مدفوع به راست روده شما می رسد ، سیگنال هایی به مغز شما ارسال می کند که زمان رفتن به دستشویی است. هنگامی که در محل مناسب قرار گرفتید ، عضلات اسفنکتر در مقعد شما شل می شوند و عضلات رکتوم برای دفع مدفوع منقبض می شوند.
مدفوع حاوی تکه های غذایی است که بدن شما نمی تواند جذب یا هضم کند. اگر مدفوع شما سفت و خشک است و دفع آن به تلاش زیادی نیاز دارد ، به بافت حساس مقعدی خود استرس و فشار وارد می کنید. سپس استرس و فشار ممکن است باعث درد شود.
آنچه می خورید بر سلامت مدفوع و دفع آسان آن تأثیر می گذارد. مدفوع سالم نرم و شکل گرفته است و به راحتی از مقعد خارج می شود. اگر مدفوع شما سفت و خشک است و به سختی دفع می شود ، احتمالاً فیبر و آب کافی در رژیم غذایی خود دریافت نمی کنید.
اگر رژیم غذایی شما پر از غذاهایی مانند نان سفید ، غلات شیرین ، پنیر ، شیر و غذاهای فرآوری شده مانند فست فود و خوراکی های منجمد است ، ممکن است درد و مشکلات مقعدی شما تشدید شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
گاهی مشکلاتی در عملکرد مقعد وجود دارد که می تواند ناراحت کننده باشد. اگر درد شدید دارید ، یا اگر درد در عرض چند روز بهبود نمی یابد ، همچنین اگر از خونریزی مقعدی یا هر توده جدید یا غیرعادی دارید ، مهم است که به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
نکاتی برای مدیریت و پیشگیری از مشکلات مقعدی
رعایت نکات زیر می تواند به پیشگیری از مشکلات مقعدی کمک کند :
- بهداشت مقعدی خوب
- با شستشوی روزانه با آب ، ناحیه مقعد را تمیز نگه دارید. از صابون ها استفاده نکنید زیرا روغن های طبیعی محافظت کننده مقعد را کاهش می دهند و ممکن است ناحیه را خشک و خارش دار کنند. اگر احساس می کنید به آنها نیاز دارید ، به جای آن از پاک کننده های بدون صابون استفاده کنید.
- از پاک کردن زیاد با دستمال توالت خودداری کنید ، زیرا ممکن است باعث خشک شدن بیش از حد پوست و ایجاد التهاب شود.
- رفتن به توالت را به تاخیر نیندازید و هر زمان احساس دفع دارید به دستشویی بروید.
- سعی کنید هنگام رفتن به توالت زور نزنید ، زیرا این کار می تواند ناحیه مقعد را تحریک کرده و منجر به عوارض شود.
- سعی کنید از توالت فرنگی استفاده کنید ، پشت خود را صاف نگه دارید ، به جلو خم شوید و ساعد را روی زانوهای خود قرار دهید. همچنین با بلند کردن پاشنه پا یا استفاده از زیرپایی زانوها را از باسن بلندتر کنید و پاهای خود را از هم باز کنید.
رفع ناراحتی مقعد
- اگر ناحیه مقعد بسیار دردناک و متورم است ، از کمپرس سرد (کیسه یخ) که در یک حوله تمیز پیچیده شده است ، برای تسکین درد و تورم استفاده شود. کیسه یخ را بیش از 30 دقیقه روی محل قرار ندهید.
- اگر درد شما ادامه داشت ، در مورد داروهای مسکن از پزشک یا داروساز خود راهنمایی بگیرید.
- کرم ها ، لوسیون ها و پمادهای بدون نسخه نیز ممکن است خارش اطراف مقعد را تسکین دهند. دستورالعمل ها را دنبال کنید یا از داروساز خود راهنمایی بخواهید.
- نوشیدن مقدار زیادی آب و خوردن غذاهای غنی از فیبر ، مانند غلات سبوس دار ، میوه و سبزیجات و نان غلات کامل ، به نرم شدن مدفوع کمک می کند و از مشکلات مقعدی جلوگیری می کند.
